Η Προσέγγιση
Οι ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών δημιούργησαν μία νέα παγκόσμια πολύπλοκη πραγματικότητα η οποία προκαλεί αναπόφευκτα την ανάγκη επανακαθορισμού τόσο των παγκόσμιων όσο και των τοπικών συστημάτων. Όμως, Κοινωνίες και Θεσμοί βρέθηκαν χωρίς προετοιμασία και χωρίς απαντήσεις.
Το παγκόσμιο και το τοπικό εμφανίζονται συχνά ως δύο πόλοι που απωθούνται και την ίδια στιγμή έλκονται. Απειλές κι ευκαιρίες συνυπάρχουν, ως παράγωγα αυτών των εξελίξεων.
Η ορθή ανάγνωση αυτής της πολυπλοκότητας, αλλά κυρίως η αντιμετώπισή της, έρχεται ως αυτονόητη υποχρέωση φορέων και κοινωνιών, που θέλουν να έχουν ρόλο σε όσα τους αφορούν. Όμως η αναζήτηση απαντήσεων έχει άμεση σχέση με τη θέληση, τις ικανότητες και τα «εργαλεία» που διαθέτουν, προκειμένου να δρουν έγκαιρα, με πληρότητα, γνώση κι αποτελεσματικότητα.
Γιατί ένα Παρατηρητήριο ὑπαίθρου Κρήτης;
Τα «παραδοσιακά εργαλεία και μέσα» που έχουν στη διάθεσή τους οι Φορείς της Κρήτης, δεν αρκούν πλέον για να διασφαλίσουν τις σύγχρονες απαντήσεις που έχει ανάγκη ο τόπος. Χρειάζεται να εμπλουτιστούν, να συμπληρωθούν, να μετεξελιχθούν και να συνδεθούν με τις σύγχρονες λειτουργίες και προσεγγίσεις.
Το ΠΥΚ έρχεται να συμβάλλει σ’ αυτό, στηρίζοντας τους φορείς που σχεδιάζουν και αποφασίζουν για την Κρητική Ύπαιθρο, ως ένα «νέο στρατηγικό εργαλείο», σύγχρονο και ικανό να «κωδικοποιήσει» αλλά και να «ερμηνεύσει» τόσο τις δυναμικές της υπαίθρου όσο και τις απειλές που την αφορούν.
Έχει ως βασικό σκοπό τη συστηματική συλλογή, ανάλυση, «αποκωδικοποίηση και μετάφραση» μεγάλου όγκου δεδομένων και πληροφοριών, καθώς και την επεξεργασία τους αλλά και τη «μετατροπή» τους σε συγκεκριμένες προτάσεις και κατευθύνσεις, με αποδέκτες τους φορείς που σχεδιάζουν και αποφασίζουν για το μέλλον της κρητικής υπαίθρου.
Γιατί ένα Παρατηρητήριο ὑπαίθρου Κρήτης;
Τα «παραδοσιακά εργαλεία και μέσα» που έχουν στη διάθεσή τους οι Φορείς της Κρήτης, δεν αρκούν πλέον για να διασφαλίσουν τις σύγχρονες απαντήσεις που έχει ανάγκη ο τόπος. Χρειάζεται να εμπλουτιστούν, να συμπληρωθούν, να μετεξελιχθούν και να συνδεθούν με τις σύγχρονες λειτουργίες και προσεγγίσεις.
Το ΠΥΚ έρχεται να συμβάλλει σ’ αυτό, στηρίζοντας τους φορείς που σχεδιάζουν και αποφασίζουν για την Κρητική Ύπαιθρο, ως ένα «νέο στρατηγικό εργαλείο», σύγχρονο και ικανό να «κωδικοποιήσει» αλλά και να «ερμηνεύσει» τόσο τις δυναμικές της υπαίθρου όσο και τις απειλές που την αφορούν.
Έχει ως βασικό σκοπό τη συστηματική συλλογή, ανάλυση, «αποκωδικοποίηση και μετάφραση» μεγάλου όγκου δεδομένων και πληροφοριών, καθώς και την επεξεργασία τους αλλά και τη «μετατροπή» τους σε συγκεκριμένες προτάσεις και κατευθύνσεις, με αποδέκτες τους φορείς που σχεδιάζουν και αποφασίζουν για το μέλλον της κρητικής υπαίθρου.
H ὓπαιθρος ως στρατηγικό σενάριο ανάπτυξης της Κρήτης
Ως ύπαιθρος της Κρήτης ορίζεται ο μη αστικός χώρος της και επομένως το σύνολο σχεδόν του νησιού και οι οικισμοί που εμπεριέχονται σε αυτόν. Ένας Διαχρονικός χώρος κατοικίας, διαβίωσης, παραγωγής και αναπαραγωγής της ανθρώπινης και μη ζωής, προμηθευτής τροφίμων και πρώτων υλών, πολιτισμών, γνώσεων, αισθήσεων και συναισθημάτων. Σήμερα η ύπαιθρος αναζητά ένα νέο πρωταγωνιστικό ρόλο με γνώμονα τη συνετή διαχείρισή της, όπου τα όρια της αξιοποίησής της τοποθετούνται εκεί όπου αρχίζει η ανάγκη προστασίας της.
Η αναγκαιότητα τόσο της Παραγωγικής Ανασυγκρότησης της Χώρας όσο και της Κρήτης, η αναζήτηση νέων προτύπων ανάπτυξης, ο επαναπροσδιορισμός εννοιών όπως ποιότητα ζωής, υγιεινή διατροφή, ελεύθερος χρόνος, ποιοτική τουριστική προσφορά κλπ, επαναφέρουν στο προσκήνιο επιτακτικά και με δυναμικό τρόπο την υπόθεση της υπαίθρου, δημιουργώντας ένα νέο ενδιαφέρον για την αναζωογόνησή της, με σύγχρονους όρους.
Η ὓπαιθρος της Κρήτης – Η Κρήτη της ὑπαίθρου
Η Κρήτη απλώνεται επιμήκης, από ανατολικά προς τα δυτικά, μεταβαλλόμενη σε ορεινή, πεδινή και παραθαλάσσια, με φυσικά λιμάνια, ακτές φιλικές, προσβάσιμες αλλά και βραχώδεις, με φαράγγια, σπήλαια και οροπέδια, αλλού αποκλεισμένη κι αλλού ανοιχτή στην επικοινωνία, ευρύχωρη. Ως προς την γεωγραφική της θέση, το μέγεθος, την γεωμορφολογία, την ιστορία της και με μεγάλο βαθμό αυτάρκειας, διαμόρφωσε ένα πυκνό οικιστικό δίχτυ στην ύπαιθρο, ικανό να ανταποκρίνεται στην καλλιέργεια της γης και να παράγει πλεόνασμα ανθρώπων και πλούτου για τις πόλεις.
Στην ιστορική πορεία, ειδικά από τον 13ο αιώνα, στην διάρκεια της Βενετοκρατίας, διαμορφώθηκαν οι συνθήκες για την υλοποίηση ενός δικτύου μικρών και μεγάλων κέντρων στην ενδοχώρα, βασιζόμενο στα ζητούμενα της αγροτικής παραγωγής, της ανάγκης για άμυνα και της κίνησης προς τα λιμάνια. Επί του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού, οι καλλιέργειες και η κατοίκηση με τον καιρό οδήγησαν στην δημιουργία του δεδομένου πολιτισμικού χώρου, με ισχυρή φυσιογνωμία, ώστε σήμερα να μπορούμε βάσιμα να μιλάμε για το κρητικό τοπίο.
Η ὓπαιθρος της Κρήτης – Η Κρήτη της ὑπαίθρου
Η Κρήτη απλώνεται επιμήκης, από ανατολικά προς τα δυτικά, μεταβαλλόμενη σε ορεινή, πεδινή και παραθαλάσσια, με φυσικά λιμάνια, ακτές φιλικές, προσβάσιμες αλλά και βραχώδεις, με φαράγγια, σπήλαια και οροπέδια, αλλού αποκλεισμένη κι αλλού ανοιχτή στην επικοινωνία, ευρύχωρη. Ως προς την γεωγραφική της θέση, το μέγεθος, την γεωμορφολογία, την ιστορία της και με μεγάλο βαθμό αυτάρκειας, διαμόρφωσε ένα πυκνό οικιστικό δίχτυ στην ύπαιθρο, ικανό να ανταποκρίνεται στην καλλιέργεια της γης και να παράγει πλεόνασμα ανθρώπων και πλούτου για τις πόλεις.
Στην ιστορική πορεία, ειδικά από τον 13ο αιώνα, στην διάρκεια της Βενετοκρατίας, διαμορφώθηκαν οι συνθήκες για την υλοποίηση ενός δικτύου μικρών και μεγάλων κέντρων στην ενδοχώρα, βασιζόμενο στα ζητούμενα της αγροτικής παραγωγής, της ανάγκης για άμυνα και της κίνησης προς τα λιμάνια. Επί του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού, οι καλλιέργειες και η κατοίκηση με τον καιρό οδήγησαν στην δημιουργία του δεδομένου πολιτισμικού χώρου, με ισχυρή φυσιογνωμία, ώστε σήμερα να μπορούμε βάσιμα να μιλάμε για το κρητικό τοπίο.